Organiki pagta: Organiki pagta, organiki şahadatnama alan we tohum saýlamakdan başlap, dokma önümçiligine çenli organiki usullar bilen ösdürilip ýetişdirilýän pagtany aňladýar.
Pagtanyň klassifikasiýasy:
Genetiki taýdan üýtgedilen pagta: Pagtanyň bu görnüşi, pagta üçin iň howply zyýan berijä, pagta gurçugyna garşy durup biljek immunitet ulgamyna eýe bolmak üçin genetiki taýdan üýtgedildi.
Durnukly pagta: Durnukly pagta henizem adaty ýa-da genetiki taýdan üýtgedilen pagta, ýöne bu pagtany ösdürip ýetişdirmekde dökünleriň we pestisidleriň ulanylmagy azalýar, suw çeşmelerine täsiri hem az.
Organiki pagta: Organiki pagta tohumlardan, ýerlerden we oba hojalyk önümlerinden organiki dökünleri, biologiki zyýankeşlere garşy göreş we tebigy ösdürip ýetişdirmek arkaly öndürilýär. Himiýa önümlerini ulanmaga ýol berilmeýär, hapalanmazdan önümçilik prosesini üpjün edýär.
Organiki pagta bilen adaty pagtanyň arasyndaky tapawutlar:
Tohum:
Organiki pagta: Dünýädäki pagtanyň diňe 1% -i organiki. Organiki pagtany ösdürip ýetişdirmek üçin ulanylýan tohumlar genetiki taýdan üýtgedilmeli däl we GMO däl tohumlary sarp edijileriň islegi sebäpli kynlaşýar.
Genetiki taýdan üýtgedilen pagta: Adaty pagta, genetiki taýdan üýtgedilen tohumlary ulanyp ösdürilýär. Genetiki üýtgemeler ekinleriň zäherliligine we allergenligine, ekin hasylyna we daşky gurşawa näbelli täsir edip biler.
Suwuň sarp edilişi:
Organiki pagta: Organiki pagtany ösdürip ýetişdirmek suwuň sarp edilişini 91% azaldyp biler. Organiki pagtanyň 80% -i gurak ýerlerde ösdürilip ýetişdirilýär we kompostlamak we ekin dolanyşygy ýaly usullar topragyň suwunyň saklanmagyny ýokarlandyrýar we suwaryşa az garaşly edýär.
Genetiki taýdan üýtgedilen pagta: Adaty ekerançylyk tejribesi toprak suwunyň saklanmagynyň peselmegine, suwuň talaplarynyň has ýokary bolmagyna getirýär.
Himiki serişdeler:
Organiki pagta: Organiki pagta ýokary zäherli pestisidleri ulanman ösdürilip ýetişdirilýär, pagta daýhanlaryny, işçileri we oba hojalygyny has sagdyn edýär. (Genetiki taýdan üýtgedilen pagta we pestisidleriň pagta daýhanlaryna we işçilerine ýetirýän zyýanyny göz öňüne getirip bolmaýar)
Genetiki taýdan üýtgedilen pagta: Dünýäde pestisidleriň ulanylyşynyň 25% -i adaty pagtada jemlenendir. Monokrotofos, Endosulfan we Metamidofos adaty pagta önümçiliginde iň köp ulanylýan insektisidlerden biridir we adam saglygyna iň uly howp döredýär.
Toprak:
Organiki pagta: Organiki pagta ösdürip ýetişdirmek topragyň kislotalaşmagyny 70%, topragyň eroziýasyny 26% azaldar. Topragyň hilini ýokarlandyrýar, kömürturşy gazynyň zyňyndylaryny peseldýär we guraklyga we sile garşy durnuklylygy ýokarlandyrýar.
Genetiki taýdan üýtgedilen pagta: Topragyň hasyllylygyny peseldýär, biodürlüligi peseldýär we topragyň eroziýasyna we zaýalanmagyna sebäp bolýar. Zäherli sintetiki dökünler ýagyş bilen suw ýollaryna gaçýar.
Täsir:
Organiki pagta: Organiki pagta howpsuz gurşa deňdir; global ýylylygy, energiýany sarp etmegi we parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaldar. Ekosistemanyň dürlüligini gowulandyrýar we daýhanlar üçin maliýe töwekgelçiligini azaldýar.
Genetiki taýdan üýtgedilen pagta: dökün öndürmek, meýdanda dökünleriň dargamagy we traktor amallary global ýylylygyň möhüm sebäpleridir. Daýhanlar we sarp edijiler üçin saglyga howp salýar we biodürlüligi peseldýär.
Organiki pagtany ösdürip ýetişdirmek prosesi:
Toprak: Organiki pagtany ösdürip ýetişdirmek üçin ulanylýan toprak 3 ýyllyk organiki öwrülişik döwrüni başdan geçirmeli, bu döwürde pestisidleri we himiki dökünleri ulanmak gadagandyr.
Dökünler: Organiki pagta ösümlik galyndylary we haýwan dökünleri (sygyr we goýun goýunlary) ýaly organiki dökünler bilen dökünlenýär.
Ot-çöp gözegçiligi: Organiki pagta ösdürip ýetişdirmekde haşal otlara gözegçilik etmek üçin el bilen otlamak ýa-da maşyn ekmek ulanylýar. Toprak haşal otlary ýapmak üçin ulanylýar, topragyň hasyllylygyny ýokarlandyrýar.
Zyýan berijilerden goramak: Organiki pagta zyýankeşleriň tebigy biologiki duşmanlaryny, biologiki gözegçiligi ýa-da zyýankeşleriň ýeňil duzagyny ulanýar. Mör-möjeklere garşy göreşmek üçin mör-möjek duzaklary ýaly fiziki usullar ulanylýar.
Hasyl ýygnamak: Hasyl ýygnamak döwründe organiki pagta ýapraklary tebigy gurap, ýykylansoň el bilen alynýar. Tebigy reňkli mata haltalary ýangyjyň we ýagyň hapalanmagynyň öňüni almak üçin ulanylýar.
Dokma önümçiligi: Biologiki fermentler, krahmal we beýleki tebigy goşundylar organiki pagtany gaýtadan işlemekde peselmek we ulalmak üçin ulanylýar.
Boýag: Organiki pagta ýa-da reňklenmedik ýa-da synagdan geçen we kepillendirilen arassa, tebigy ösümlik boýaglaryny ýa-da ekologiýa taýdan arassa boýaglary ulanýar.
Organiki dokma önümçiligi:
Organiki pagta ≠ Organiki dokma: Egin-eşige "100% organiki pagta" diýip bellik edilip bilner, ýöne GOTS şahadatnamasy ýa-da Hytaý Organiki Önümleri kepilnamasy we organiki kody ýok bolsa, mata öndürmek, çap etmek we boýamak we egin-eşik gaýtadan işlemek mümkin henizem adaty usulda edilmeli.
Dürli görnüşleri saýlamak: Pagta görnüşleri ýetişen organiki ekerançylyk ulgamlaryndan ýa-da poçta bilen ýygnalýan ýabany tebigy görnüşlerden bolmaly. Genetiki taýdan üýtgedilen pagta görnüşlerini ulanmak gadagandyr.
Topragy suwarmak talaplary: Organiki dökünler we biologiki dökünler esasan dökünlemek üçin ulanylýar we suwaryş suwlary hapalanmaz. Organiki önümçilik ülňülerine laýyklykda dökünler, pestisidler we beýleki gadagan maddalar soňky gezek ulanylandan soň, üç ýyllap hiç hili himiki önüm ulanylyp bilinmez. Organiki geçiş döwri, ygtyýarly edaralar tarapyndan synag arkaly standartlara laýyk gelenden soň barlanýar, şondan soň organiki pagta meýdanyna öwrülip biler.
Galyndy synaglary: Organiki pagta meýdan şahadatnamasyna ýüz tutanyňyzda, agyr metal galyndylary, gerbisidler ýa-da topragyň hasyllylygy, ekin gatlagy, aşaky toprak we ekin nusgalary, şeýle hem suwaryş suw çeşmeleriniň suw hiliniň synag hasabaty, tabşyrmalydyr. Bu proses çylşyrymly we giňişleýin resminamalary talap edýär. Organiki pagta meýdanyna öwrülensoň, üç ýyldan bir gezek şol synaglar geçirilmeli.
Hasyl ýygnamak: Hasyl ýygnamazdan ozal, ähli hasyl ýygnaýjylaryň arassa we umumy pagta, hapalanan organiki pagta we pagta garyşmagy ýaly hapalanmandygyny ýa-da ýokdugyny barlamak üçin ýerinde barlaglar geçirilmelidir. Izolýasiýa zolaklary kesgitlenmeli we el bilen ýygnamak has ileri tutulýar.
Dişlemek: Zynjyr öndürýän zawodlar arassalanmazdan ozal arassalygy barlanmalydyr. Zynjyr diňe gözden geçirilenden soň geçirilmelidir we izolýasiýa we hapalanmagyň öňüni almaly. Gaýtadan işlemek prosesini ýazga alyň we pagta birinji bal izolirlenmeli.
Saklamak: Ammarlar organiki önüm paýlamak kärini almaly. Saklamak organiki pagta gözegçisi tarapyndan barlanmaly we doly transport gözden geçiriş hasabaty bolmaly.
Egirme we boýamak: Organiki pagta üçin egriji meýdan beýleki görnüşlerden izolirlenmeli we önümçilik gurallary bagyşlanmaly we garylmaly däl. Sintetiki boýaglar OKTEX100 şahadatnamasyndan geçmeli. Ösümlik boýaglary ekologiýa taýdan arassa boýag üçin arassa, tebigy ösümlik boýaglaryny ulanýar.
Dokma: Dokma meýdany beýleki ýerlerden aýrylmaly we timarlamak işinde ulanylýan gaýtadan işleýiş gurallary OKTEX100 standartyna laýyk gelmelidir.
Bular organiki pagtany ösdürip ýetişdirmek we organiki dokma önümçiligi bilen baglanyşykly ädimlerdir.
Iş wagty: 28-2024-nji aprel